Hasar Türleri

HADDE MERDANELERİNDE MEYDANA GELEN BAŞLICA HASAR TÜRLERİ
Merdanenin hasar görmesine neden olan etkenlerin başında yetersiz ve yanlış soğutma gelmektedir. Merdanede bölgesel sıcaklık farklılığı olursa merdane kırılır veya ani sıcaklık değişimi termal gerilim oluşturur. Bu da merdanenin kırılmasına sebep olur. Bu nedenle soğutma olayına çok dikkat edilmelidir. Hasarlar: en aza indirmek için bazı şartları yene getirmek gerekir. Bunlar aşağıda sıralanmıştır.

• Her merdane ayrı ayrı soğutulmalıdır.
• Soğutma suyu; ne çok sıcak, nede çok soğuk olmalıdır.
• Soğutma malzemenin çıktığı taraftan yapılmalıdır.
• Suyun miktarından ziyade nasıl ve nereden verildiği önemlidir.
• En etkili soğutma; merdanenin çalışan kalibre kanalına ve kalibre kanalının en çok ısınan bölgesinde yapılmalıdır.
• Soğutma suyu basıncı fıskiyeli sistemde 2-4 atü olmalıdır.
• Uzun beklemelerde gövde suyu azaltılmalıdır. Muylular soğutmaya devam edilebilir. Eger gövde soğutma suyu tamamen kesilirse termal gerilim oluşur.
• Fiber yataklar çok iyi soğutulmalıdır.
• Sarma halinde su kesilir ve merdaneler en çabuk şekilde birbirinden ayrılmalıdır. Sıradaki şekillerde merdanelerde meydana gelen belli baslı hasar türleri ve bunların oluşum sebepleri verilmiştir.

Çizim 1 'de kaplin veya kama yerinin rulman yeri ile birleştiği yerden kırılması görülmektedir. Bu kırılmanın sebebi merdane dizaynında bu bölgenin iyi dizayn edilememesidir.
Hadde merdanesi dizaynında çap değişiminin olduğu yerlerde radyüsler oluşturulmalı ve keskin köşeli geçişlerden kaçınılmalıdır. Bu sayede olası aşırı yüklemelerde gerilme yığılmaları önlenmiş olacaktır.



Çizim 1 : Kaplin ve Koma Yerinin Rulman Yeri ile Birleştiği Yerden Kırılması 

Çizim 2' de muylunun keçe ile rulman arasındaki radyüsün dibinden kırılması görülmektedir. Bu kırılma-nın nedenleri; kırılma yüzeyi beyaz ise muylu çapı yeterli değildir ve giderilmesi için muylu ile merdane çapı arasındaki emniyet oranlarına uyulmalıdır, ama kırılma yüzeyi mavi ise kırılma aşırı ısınmadan kaynaklanıyor demektir ve bunu gidermek için uygun soğutma yapılmalıdır. 



Çizim 2 : Muylunun Keçe ile Rulman Arasındaki Radyüsün Dibinden Kırılması 

Çizim 3'te aşınmış kaplin veya kama nedenli kırılma görülmektedir. Bu kırılmanın sebebi kaplin veya kama geçme payının çok fazla olmasıdır. Bu kırılma tasarım aşamasında yanlış konstrüksiyon yapılması, toleransın iyi belirlenmemesi ve muylu çapına uygun kaplin veya kama geçmenin olmamasıdır. 



Çizim 3: Aşınmış Kaplin Ve Kama

Çizim 4'fe keçe yerinin gövde ile birleşfiği yerden kırılması görülmekîedir. Bu kırılmaya bayrak yerinden kırılmada denir. Bu kırılmanın sebebi merdane üzerine gelen ti'rreşim gerilmeleridir. Bu titreşimleri azaltmak için tüm civata ve somun bağlantılarını sıkmak gerekir. Böylelikle bu kırılma türüne engel olunmuş olunur.



Çizim 4: Keçe Yerinin Gövde İle Birleştiği Yerden Kırılması

Çizim 5'te merdanenin gövdenin ortasından bıçaklı kesilmiş gibi kırılması görülmektedir. Bu kırılmanın nedeni haddelenen çeliğin haddeleme sıcaklığından daha soğuk olmasıdır.



Çizim 5 : Merdanenin Gövdesinin Ortasından Bıçakla Kesilmesi Gibi Kırılması

Çizim 6'da merdanenin gövdenin ortasına bıçakla kesilmiş gibi kırılması (kırılan yüzeyde çevresel bir yanma izi var ise) görülmektedir. Bu kırılma mamul ile merdane arasındaki sıcaklık farkının çok fazla olduğu durumlarda ani ısıl değişimlerinden kaynaklanır. Merdanedeki aşırı ısınmasının sebebi uygun şekilde soğutulmamasıdır. Bu aşırı ısınmayı önlemek için uygun soğutma yapılmalı ve soğutma suyu miktarı arttırılmalıdır. 



Çizim 6: Merdanenin Gövdenin Ortasından Bıçakla Kesilmiş Gibi Kırılması

Çizim 7'de merdanenin gövdeden çapraz kırılması görülmektedir. Bu kırlımanın sebebi merdanenin ayar seviyesinde olmamasıdır.



Çizim 7: Merdanenin Gövdeden Çapraz Kırılması

Merdane gövdenin herhangi bir yerinden bıçakla kesilmiş gibi kırılmasının nedeni derin ateş çatlağıdır. Bu ateş çatlağını engellemek için hadde durduğunda soğutma suyunu kapatmak gerekir. Bu kırılma Çizim 8'de görülmektedir.



Çizim 8: Merdane Görevinin Herhangi Bir Yerinden Bıçakla Kesilmiş Gibi Kırılmasıdır.